Απραξία, ή η ικανότητα του να κάθεσαι χωρίς να κάνεις τίποτα, είναι δεξιότητα. Αν θέλουμε πραγματικά υψηλή λειτουργικότητα και ευτυχία στην ζωή μας, είναι σημαντικό να μάθουμε πώς να το κάνουμε.
Όπως πολλοί άνθρωποι, αισθανόμαστε άβολα όταν δεν κάνουμε κάτι, θεωρώντας το "χάσιμο χρόνου".
Εμείς οι άνθρωποι, έχουμε γίνει μηχανές παραγωγικότητας και multi-tasking. Μπορούμε να εργαστούν από οπουδήποτε, με μεγάλη αποτελεσματικότητα. Μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα και πολύ πιο γρήγορα από ότι ποτέ είχαμε φανταστεί. Οι καταπληκτικές νέες τεχνολογίες, μας «αγοράζουν» περισσότερο χρόνο για να τρέξουμε τις δουλειές μας, να λαμβάνουμε τα e-mail μας και να συμβαδίζουμε με τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
Έτσι, και ενώ θεωρητικά τώρα έχουμε περισσότερο χρόνο για να κάνουμε τις δουλειές μας - πράγματα που οι προηγούμενες γενιές ούτε καν το είχαν ονειρευτεί (ή ακόμα το θεωρούσαν και μη επιθυμητό), γιατί τελικά συνεχώς αισθανόμαστε «διψασμένοι» για περισσότερο χρόνο;
Η προφανής απάντηση είναι ότι έχουμε προσθέσει πολύ περισσότερες δουλειές στην λίστα μας και οι προσδοκίες για το τι θα ολοκληρώσουμε σε μια «παραγωγική» μέρα έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, αλλά ο αριθμός των ωρών της ημέρας έχει παραμείνει ίδιος...
Αυτό είναι αλήθεια, αλλά υπάρχει και κάτι άλλο πίσω από αυτό: Έχουμε γίνει πραγματικά, μα πραγματικά, πολύ κακοί στο να μην κάνουμε τίποτα. Η ακινησία, ή η ικανότητα του να είσαι εκεί, χωρίς να κάνεις κάτι, είναι δεξιότητα.
Κοιτάξτε γύρω σας: Δεν μπορούμε να σταθούμε ακίνητοι, περιμένοντας το ασανσέρ για 10’’ χωρίς να τσεκάρουμε το κινητό μας. Χαρακτηριστικές είναι μια νέα σειρά μελετών όπου στους εθελοντές ζητήθηκε να μείνουν μόνοι τους σε ένα δωμάτιο, χωρίς να έχουν τίποτα να κάνουν. Οι ερευνητές περιγράφουν τη συμπεράσματα της ερευνάς τους:
«Σε 11 μελέτες, διαπιστώσαμε ότι οι συμμετέχοντες συνήθως δεν απολάμβαναν 6 -15’ μόνοι σε ένα δωμάτιο χωρίς να κάνουν κάτι μένοντας με τις σκέψεις τους ενώ αντιθέτως, απολάμβαναν να κάνουν συνήθεις εξωτερικές δραστηριότητες. Κάποιοι μάλιστα προτίμησαν να δεχθούν ηλεκτροσόκ, αντί να μείνουν μόνοι με τις σκέψεις τους. Οι περισσότεροι φαίνεται να προτιμούν να κάνουν οτιδήποτε εκτός από το να ‘μην κάνουν τίποτα’, ακόμη και αν αυτό το ‘οτιδήποτε’ είναι δυσάρεστο ή και αρνητικό.»
Ναι, διαβάσατε σωστά: Αρκετοί συμμετέχοντες (67% άνδρες και 25% γυναίκες για να είμαστε ακριβείς) στην πραγματικότητα έδωσαν οι ίδιοι επώδυνα ηλεκτροσόκ στον εαυτό τους, αντί απλά να κάθονται χωρίς να κάνουν τίποτα και μάλιστα, κάποιοι από αυτούς είχαν δηλώσει πριν στους ερευνητές (σε άλλο πείραμα) ότι ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν για να ΜΗΝ δεχτούν (ξανά) ηλεκτροσόκ. Συγκεκριμένα, ένας από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, έκανε ηλεκτροσόκ στον εαυτό του 190 φορές μέσα σε 15 λεπτά!
Και αυτό, μας φέρνει πίσω στο αρχικό σημείο: Η ακινησία/απραξία - ή δυνατότητα του να καθόμαστε χωρίς να κάνουμε τίποτα, είναι μια ικανότητα που ως πολιτισμός, δεν ασκούμαστε τακτικά και αρκετά στις μέρες μας.
Όταν δεν αντέχουμε την ακινησία, αισθανόμαστε άβολα όταν έχουμε ελεύθερο χρόνο για ηρεμία και απραξία και γι 'αυτό, τον καταργούμε γρήγορα αναζητώντας εξωτερική διέγερση η οποία συνήθως είναι άμεσα διαθέσιμη στην τσάντα ή την τσέπη μας. Αντί απλώς να απολαμβάνουμε την θέα από το παράθυρο στο λεωφορείο για παράδειγμα, ανατρέχουμε στο Facebook (το οποίο έχουμε τσεκάρει πριν 30’’) ή ελέγχουμε τα email μας (για τρίτη φορά) περιμένοντας στην ουρά του ταμείου του supermarket. Αντί να απολαμβάνουν το δείπνο μας, «φτυαρίζουμε» απερίσκεπτα φαγητό στο στόμα μας κοιτάζοντας μια οθόνη...
Και εδώ είναι το βασικό πρόβλημα με όλα αυτά: Ως ανθρώπινα όντα, χρειαζόμαστε ακινησία-απραξία για να επαναφορτίσουμε τις μπαταρίες μας. Η συνεχής ροή εξωτερικής διέγερσης που παίρνουμε από τις τηλεοράσεις, τους υπολογιστές και τα «έξυπνα» τηλέφωνα μας, ενώ μας προσφέρουν στιγμιαία ευχαρίστηση (διέγερση), τελικά μας προκαλούν αυτό που οι νευροεπιστήμονες ονομάζουν «γνωστική υπερφόρτωση» (υπερβολική ποσότητα απασχόλησης/ έργου που επιβάλλεται στην μνήμη.) Αυτή η κατάσταση μειώνει την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε δημιουργικά, να σχεδιάζουμε, να οργανώνουμε, να καινοτομούμε, να επιλύουμε προβλήματα, να παίρνουμε αποφάσεις, να αντιστεκόμαστε στους πειρασμούς, να μαθαίνουμε εύκολα νέα πράγματα, να θυμόμαστε σημαντικές κοινωνικές πληροφορίες (όπως το όνομα της κόρης της φίλης μας, ή της μητέρας της φίλης της κόρης μας), και να ρυθμίζουμε τα συναισθήματά μας. Με άλλα λόγια, παρεμποδίζει ουσιαστικά ό,τι πρέπει να κάνουμε σε μια δεδομένη ημέρα. (1)
Αν θέλουμε υψηλή λειτουργικότητα και ευτυχία, είναι σημαντικό να μάθουμε πώς μπορούμε για διαστήματα να μένουμε ακίνητοι σε απραξία.
Αλλά περιμένετε, υπάρχουν και άλλα:
Μεγάλη χαρά και πραγματική ευγνωμοσύνη και τα δεκάδες άλλα θετικά συναισθήματα που κάνουν τη ζωή μας να αξίζει, μπορούμε να βιώσουμε μόνο όταν είμαστε πραγματικά σε επαφή με τα συναισθήματα μας, δίνοντας στον εαυτό μας χώρο για να αισθανθεί πραγματικά αυτό που είμαστε, με άλλα λόγια, αυτό που αισθανόμαστε. Στην προσπάθεια μας να αποφύγουμε τα δυσάρεστα συναισθήματα που δημιουργούνται από την απραξία-ακινησία (όπως το αίσθημα ανησυχίας ή πανικού ότι δεν κάνουμε τίποτα), «ναρκώνουμε» ταυτόχρονα τον εαυτό μας από το να απολαμβάνει και τα ευχάριστα συναισθήματα στη ζωή μας. Και η έρευνα από τον Matt Killingsworth δείχνει ότι στην πραγματικότητα το να είμαστε ανοιχτοί και δεκτικοί σε αυτό που βιώνουμε και αισθανόμαστε την κάθε στιγμή, καλή ή κακή, σε βάθος χρόνου, είναι καλύτερο για την ευτυχία μας.
Εν κατακλείδι:
Αν θέλουμε να έχουμε υψηλή απόδοση και να είμαστε ευτυχισμένοι, θα πρέπει να μάθουμε εκ νέου πώς να μένουμε - και να νιώθουμε άνετα- κάποιες στιγμές σε απραξία/ακινησία. Όταν αισθανόμαστε σαν να μην υπάρχει αρκετός χρόνος μέσα στην ημέρα για να κάνουμε τα πάντα, όταν ευχόμαστε να είχαμε περισσότερο χρόνο...στην πραγματικότητα, δεν χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο. Χρειαζόμαστε περισσότερη απραξία και ακινησία. Ακινησία για να επαναφορτιστούμε. Ακινησία, έτσι ώστε να μπορούμε να αισθανόμαστε ό,τι είναι αυτό που νιώθουμε. Ακινησία, έτσι ώστε να μπορούμε πραγματικά να απολαύσουν την ζωή που ζούμε.
Εάν λοιπόν αισθάνεστε υπερένταση και ανάγκη για περισσότερο χρόνο:
Κάντε μια διακοπή.
Θυμηθείτε ότι αυτό που χρειάζεστε περισσότερο από χρόνο (για εργασία ή για να τελειώσετε την λίστα με τα πράγματα που έχετε να κάνετε) είναι χρόνος απραξία και ακινησίας, χωρίς διέγερση.
Ως κοινωνία, δεν πρέπει απλά να μάθουμε να «αντέχουμε» την απραξία και την ακινησία, αλλά πρέπει πραγματικά να την καλλιεργήσουμε. Ευτυχώς, δεν είναι περίπλοκο.
Πώς Να Καλλιεργήσετε Την Ακινησία/Απραξία (Έλλειψη Εξωτερικής Διέγερσης):
Δοκιμάστε να οδηγήσετε σε σιωπή, με το ραδιόφωνο και το τηλέφωνό σας κλειστό. (Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να κοιτάνε από το παράθυρο, αντί σε ταμπλέτες ή κινητά.)
Τρώτε μακριά από τον ήχο του τηλεφώνου και της τηλεόρασης.
Κάντε κάθε ημέρα μια βόλτα, κατά προτίμηση στη φύση, χωρίς τηλέφωνο ή συσκευή μουσικής. Αν αυτό είναι δύσκολο, δοκιμάστε λίγα λεπτά τη φορά, προσθέτοντας μερικά λεπτά επιπλέον κάθε μέρα.
Κάντε διαλογισμό: Λίγα λεπτά την ημέρα είναι αρκετά για να σας επαναφορτίσουν με ηρεμία και γαλήνη.
Τέλος, συγχωρέστε τον εαυτό σας την επόμενη φορά που θα βρεθείτε να κοιτάζετε ένα τοπίο, τον ουρανό ή τα σύννεφα ή ένα ηλιοβασίλεμα (χωρίς σχολιασμό ή φωτογραφική.) Δεν είναι σπατάλη χρόνου. Απλά απολαμβάνετε την στιγμή της απραξίας σας.
(1) Goleman, Daniel. Focus: The Hidden Driver of Excellence. New York: Harper, 2013.